یعقوب اندایش/ رئیس انجمن اقتصاد ایران امروز (۲۹ آذر ۱۴۰۱) مراسم بزرگداشت ۲۰۱ استاد بازنشسته اقتصاد ایران توسط انجمن اقتصاد ایران (انجمن اقتصاددانان ایران سابق) با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود. این رویداد می‌‌‌تواند فرصتی باشد تا حلقه ارتباطی میان اقتصاددانان نسل گذشته و نسل شاغل فعلی، پژوهشگران و دانشجویان اقتصاد تقویت شود؛ ارتباط‌‌‌ها و پیوندهایی که در ایران معمولا به‌سرعت کمرنگ شده و به جدایی می‌‌‌گراید. با اینکه افزایش امید به زندگی و طبیعت فعالیت استادان از نوع فکری است و با تحلیل قوای جسمی حتی تا واپسین سال‌های عمر امکان بهره‌‌‌برداری و خوشه‌‌‌چینی از این سرمایه‌‌‌های ارزشمند وجود دارد، معمولا ارتباط اکثر استادان پس از سه یا چهار دهه کار و تلاش با دانشگاه، مراکز علمی، رسانه‌‌‌ها و دانشجویان قطع می‌شود و از این سرمایه‌‌‌های اجتماعی استفاده وافی و کافی نمی‌شود.
با نگاهی به چند دهه پیش و با توجه به محدود بودن تعداد دانشکده‌‌‌های اقتصاد و درنتیجه تعداد دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته اقتصاد در آن زمان مشخص می‌شود که مشارکت اقتصاددانان در بدو تاسیس انجمن اقتصاددانان ایران در اوایل دهه ۵۰شمسی و عضوگیری برای انجمن در حد بالا و بسیار خوبی بوده و موسسان انجمن همزمان با شور و نشاط، تشکل‌های مختلف اقتصادی، دانشکده‌‌‌ها و مراکز تحقیقاتی را بنا نهادند و به این ترتیب، مسوولیت اجتماعی خود را به انجام رسانده و ماندگار شدند، اما اکنون انگار به نسل شاغل و بازنشسته احساس نیاز نمی‌شود؛ در نتیجه به‌جز معدودی که وارد سیاست و تعامل شدهاند، اکثر آنها به گوشه عزلت خزیده‌‌‌اند. بی‌شک علم اقتصاد محدود به زمان و مکان نیست و همواره همه کشورهایی که از آن بهره گرفته‌‌‌اند، به دستاوردهایی در زمینه رفاه دست یافته‌اند. استادان، هم در عرصه آموزش علم اقتصاد و هم در قبال جامعه مسوولیت دارند.
برای ساماندهی چنین مسوولیتی غیر از مراکز آموزشی معمولا انجمن‌‌‌های علمی شکل می‌‌‌گیرند. انجمن اقتصاد ایران هم که یک‌بار در سال ۱۳۵۱ مجوز علمی را از وزارت علوم وقت و بار دیگر در سال ۱۴۰۱ از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و کمیسیون انجمن‌‌‌های علمی ایران اخذ کرده، بهمنظور گسترش، پیشبرد و ارتقای دانش اقتصاد، بهبود کیفیت آموزش علوم اقتصادی، توسعه تحقیقات اقتصادی و کمک علمی به حل مسائل اقتصادی کشور و توسعه کیفی نیروهای متخصص و بهبود امور آموزشی و پژوهشی در زمینه علوم اقتصادی تشکیل شده است که در وهله اول با مشارکت استادان و پژوهشگران اقتصادی قوی می‌شود، سپس مسوولیت اجتماعی خود را برای توانمند‌سازی حاکمیت، بخش خصوصی، جامعه و دانش‌آموختگان اقتصاد بیش از پیش به انجام می‌رساند.
استادان اقتصاد در ایجاد سرمایه انسانی نقش پررنگی دارند و در دهه‌‌‌های گذشته دانشجویان زیادی را تربیت کرده‌اند و سطح تحصیلات و دانش اقتصادی به مراتب بالا رفته است، اما به دلایلی نتوانسته‌اند در زمینه آنچه از خود انتظار دارند و نیز مردم انتظار دارند بر رشد و توسعه کشور اثرگذار باشند که از مهم‌ترین عوامل می‌‌‌توان به اقتصاد رانتی، رانت‌جویی، نحوه حکمرانی، ساختار متمرکز و نامتقارن قدرت، تعارض منافع در تصمیم‌گیری برای انجام اصلاحات، نبود شایسته‌‌‌سالاری و جایگاه ضعیف عالمان در تصمیم‌گیری، کارکرد ضعیف نهاد کارفرمایی برای استفاده از سرمایه انسانی بهمنظور ابداع در روش تولید و تفکر حاکم بر نظام اقتصادی که نظام آموزشی و سایر نهادهای اقتصادی و اجتماعی را تحت‌تاثیر قرار داده و به نوعی دولت و بخش خصوصی را بی‌‌‌نیاز از علم اقتصاد کرده، اشاره کرد. در این میان بهترین نهادها از کشورهای پیشرفته کپی و ایجاد شدهاند، اما در ساختار موجود کارکرد ضعیف داشته یا مخرب واقع شدهاند.
اما ادامه این روند جبران‌ناپذیر است و بیش از پیش وظیفه و مسوولیت استادان و پژوهشگران اقتصادی و همه متخصصان علوم انسانی این است که عزلت و گوشه‌‌‌گیری را رها کنند و اگر حتی دولت و کارفرماها احساس نیاز نکنند، خود با مشارکت در نهادهای علمی، رسانه‌‌‌ها و آموزش جامعه، اجازه ندهند امید در جامعه از بین برود و آن‌طور که مردم انتظار دارند، راه باریک اثرگذاری را دریابند. انجمن اقتصاد ایران، انجمنی برای همه اقتصاددانان از هر نوع تفکر اقتصادی است و امیدواریم این قدم کوچک انجمن در بزرگداشت ۲۰۱استاد بازنشسته اقتصاد موجب همدلی و مشارکت بیشتر و به دنبال آن، اثرگذاری روزافزون شود.
